Z przyjemnością prezentujemy Państwu list, którego autorem jest dyrektor jedynego europejskiego ośrodka tafonomicznego – Amsterdam Research Initiative for Sub-surface Taphonomy and Anthropology (ARISTA), profesor Roelof-Jan Oostra. W niniejszym tekście profesor Oostra podkreśla znaczenie prowadzenia badań tafonomicznych dla praktyki sądowej oraz konieczności podejmowania lokalnych inicjatyw tego rodzaju. Wskazuje również na trudności, z jakimi spotkali się holenderscy naukowcy w trakcie ustanawiania tamtejszego ośrodka. Serdecznie zapraszamy do lektury listu w oryginalne, a także jego tłumaczenia w języku polskim.
Ogromnie dziękujemy Panu Profesorowi za podzielenie się z nami poniższymi przemyśleniami.
ENG
“The systematic study of human decomposition processes within a forensic context serves three primary objectives: (i) to determine the extent to which taphonomic agents have modified a crime scene, (ii) to reconstruct activities that occurred at the scene, and (iii) to estimate the postmortem interval in suspected homicide cases. Addressing these questions with reliability necessitates detailed investigation of the taphonomic processes associated with the decay of recently deceased humans.
To date, the establishment of facilities dedicated to human taphonomic research has been limited to a small number of countries, including the United States and Australia. ARISTA represents the first such facility in Europe. It was founded to serve both national and international communities engaged in forensic and taphonomic research, and therefore accommodates a wide range of scientific projects, training programs, and scenario-based simulations involving belowground human decomposition.
To ensure the translational value of research outcomes for forensic practice, adherence to standardized protocols is considered essential. Such protocols enable methodological consistency, facilitate replication across sites, and allow the systematic consideration of confounding variables, including geographical, ecological, and climatic conditions, as well as inter-individual variation in donated remains.
Experiences from previously established human taphonomic research facilities should be leveraged in the development of future initiatives. During the establishment of our facility, both local and national authorities demonstrated constructive engagement, though they encountered requests for which no precedent existed. This unfamiliarity resulted in sequential delays, ultimately extending the process to more than seven years. With this precedent now established, we anticipate that future European initiatives will proceed with greater efficiency.”
– prof. Roelof-Jan Oostra for the Polish Foundation for the Development of Taphonomy Research, 2025
PL
“Usystematyzowane badania procesów rozkładu ludzkiego ciała w kontekście sądowym służą trzem zasadniczym celom: (i) określeniu stopnia, w jakim czynniki tafonomiczne wpłynęły na modyfikację miejsca zdarzenia, (ii) rekonstrukcji przebiegu zdarzeń, które miały miejsce w tym obszarze, oraz (iii) oszacowaniu czasu, jaki upłynął od zgonu w przypadkach podejrzenia zabójstwa. Udzielenie rzetelnych odpowiedzi na te pytania wymaga szczegółowego poznania procesów tafonomicznych towarzyszących wczesnym etapom rozkładu ludzkiego ciała.
Dotychczas ośrodki badawcze dedykowane badaniom tafonomicznym ludzkich zwłok powstały jedynie w kilku krajach, w tym w Stanach Zjednoczonych i w Australii. ARISTA stanowi pierwszy tego rodzaju ośrodek w Europie. Został on utworzony z myślą o wsparciu zarówno krajowych, jak i międzynarodowych środowisk naukowych zajmujących się badaniami z zakresu tafonomii i nauk sądowych. W związku z tym placówka umożliwia realizację szerokiego spektrum projektów badawczych, programów szkoleniowych oraz symulacji sytuacyjnych dotyczących procesów rozkładu ludzkich zwłok zachodzących pod powierzchnią ziemi.
Aby umożliwić zastosowanie wyników badań w praktyce sądowej, kluczowe znaczenie ma przestrzeganie ustandaryzowanych protokołów badawczych. Pozwalają one na zachowanie spójności metodologicznej, ułatwiają osiągnięcie powtarzalności wyników w różnych ośrodkach oraz pozwalają na systemowe uwzględnianie zmiennych zakłócających, takich jak uwarunkowania geograficzne, ekologiczne i klimatyczne, a także różnice osobnicze w obrębie przekazanych w drodze donacji szczątków ludzkich.
Doświadczenia zdobyte w istniejących już ośrodkach prowadzących badania nad tafonomią ludzkich zwłok powinny stanowić punkt odniesienia dla rozwoju kolejnych inicjatyw tego rodzaju. Podczas tworzenia naszej placówki zarówno władze lokalne, jak i krajowe wykazały się konstruktywnym podejściem mimo napotykanych wyzwań, dla których brakowało precedensów. Nieznajomość podobnych procedur spowodowała szereg opóźnień, które w efekcie wydłużyły proces ustanowienia ośrodka do ponad siedmiu lat. Dzięki temu doświadczeniu można jednak oczekiwać, że przyszłe europejskie inicjatywy będą przebiegać z dużo większą skutecznością.”
– prof. Roelof-Jan Oostra dla Polskiej Fundacji Rozwoju Badań Tafonomicznych, 2025
